بر اساس سند دورنمای محیط زیست کشور که هفته گذشته حضور مقام عالی ریاست جمهوری اسلامی افغانستان ارسال گردید، مسایل عمده تحت هفت اولویت دسته بندی شده است. دو اولویت مهم آن مربوط به تأمین ایکوسیستم های سالم و مفید و مدیریت عادلانه منابع طبیعی بوده که مستقیماً حفاظت تنوع حیات و مدیریت ساحات حفاظت شده را تحت پوشش قرار میدهد.
با حفاظت بهتر تنوع حیات و مدیریت ساحات حفاظت شده، میتوان خدمات بهتر ایکوسیستمی را جهت تقویت امرار معیشت، تأمین اقتصاد و انکشاف پایدار، کاهش آسیب های حوادث طبیعی، تنظیم منابع آبی، تنظیم غذا، آب و حفظ ارزش های طبیعی و فرهنگی برای هموطنان عزیز به خصوص جوامع محلی فراهم ساخت.
در زمینه امرار معیشت و تامین اقتصاد ارقام سال گذشته گردشگری در ساحات حفاظت شده کشور بهترین مثال برای اثبات این ادعا است. طی سال گذشته؛ 220 هزار نفر از پارک ملی بند امیر دیدن به عمل آورده اند و عوایدی که سال گذشته از ساحات حفاظت شده بند امیر و واخان به خزانه دولت اضافه گردیده؛ (3.6) میلیون افغانی میباشد که در صورت تامین صلح و ثبات در کشور، بدون شک این آمار افزایش چشم گیر خواهد یافت.
بر مبنای قانون محیط زیست، سیستم پلان ملی ساحات حفاظت شده، تعهدات به کنوانسیون های بین المللی و با در نظر داشت اهداف انکشاف پایدار(SDG) و تارگیت های تعیین شده تنوع حیات آیچی (Biodiversity Aichi Targets) حکومت افغانستان در تلاش است تا الی سال 2030 میلادی، حد اقل %10 از مجموع مساحت کشور را به عنوان ساحات حفاظت شده اعلان و با سهم و اشتراک فعال جوامع محلى به خصوص زنان، مدیریت نماید.
جناب رییس صاحب و حضار گرامی!
اداره ملی حفاظت محیط زیست طی سالیان گذشته با تکمیل مطالعات تخنیکی از طریق سروی های لازم محیط زیستی، در هماهنگی با ادارات ذیربط و مشوره با مردم محل؛ ساحات بند امیر و ولسوالی واخان را منحیث پارک های ملی، کول حشمت خان را منحیث زیستگاه پرندهگان مهاجر آبی و طی سال گذشته ساحه شاه فولادی و بامیان پلاتو را منحیث مناظر طبیعی رسماً اعلان نموده و پلان های مدیریتی و کمیته های حفاظتی را به منظور مدیریت و حفاظت بهتر ساحات متذکره، تهیه و ایجاد نموده است.
همچنان جا دارد از همکاری دوامدار وزارت زراعت، والی صاحبان محترم، موسسات همکار (WCS)، (UNEP)، (UNDP)، (USAID) و به خصوص جوامع محلی در عرصه مطالعات و مدیریت ساحات حفاظت شده تشکری خاص نمایم.
قابل یادآوری است؛ که جهت مدیریت هرچه بهتر ساحات حفاظت شده، از سال 1388 تا اکنون، 6 پروژه با هزینه در حدود 38 میلیون دالر آمریکایی که از جانب شرکای بینالمللی تمویل گردیده، عملی شده است.
مطالعات ایکولوژیکی، بیولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی اداره ملی حفاظت محیط زیست نشان میدهد که ساحات بیشتر در کشور ظرفیت قابل ملاحظه را دارند که با مدیریت موثر آن میتوان تنوع حیات، زیبایی طبیعی، ارزش های فرهنگی و تاریخی این ساحات را حفاظت نماییم.
بناءً، دولت جمهوری اسلامی افغانستان افتخار دارد که با استفاده از فرصت و در همسویی کامل با جهان، در امر تجلیل از روز جهانی محیط زیست، با تمرکز روی موضوع تنوع حیات، چهار ساحه جدید را در ولایات (نورستان، غزنی، تخار و کندز) به عنوان ساحات حفاظت شده اعلان می نماید:
Ø ساحه اول؛ جنگلات ولایت نورستان است: که با داشتن ( km29267 (مساحت، دارای حیوانات وحشی نادر و کمیاب، و فرهنگ بومی بوده، و به عنوان سومین پارک ملی کشور اعلان میگردد.
Ø ساحه دوم؛ دشت ناوور ولایت غزنی است: که با داشتن ( km275) مساحت، دارای چراگاه ها، باطلاق ها، مناظر دیدنی و پناهگاه پرندهگان مهاجر و بومی بوده و به عنوان زیستگاه پرندهگان مهاجر آبی اعلان میگردد.
Ø ساحه سوم؛ جزیره درقد ولایت تخار است؛ که با داشتن ( km21200) مساحت، دارای ده ها نوع حیوانات و نباتات وحشی، ساحات جنگلی و نیزار، رود خانه ها و جزیره ها، پناه گاه خوبی برای پرنده گان مهاجر بوده و به عنوان ذخیره گاه حیات وحش اعلان میگردد.
Ø ساحه چهارم؛ جنگلات ولسوالی امام صاحب ولایت کندز است؛ که با داشتن ( km2600) مساحت، دارای حیوانات و پرنده گان بومی و مهاجر و جنگلات قد پست و نیزار، به عنوان ذخیره گاه حیات وحش اعلان میگردد.
ساحات یاد شده؛ ( km211142) یعنی %1.71 کل مساحت کشور را در بر میگیرد.
با اعلان ساحات متذکره، مجموعه ساحات حفاظت شده در کشور به 9 ساحه میرسد؛ که در کل %4.56 مساحت کشور را احتوا مینماید.
جلالتمآب رییس صاحب!
در کنار دیگر موضوعات مهم؛ بعد مالی از بخش های قابل توجه در امر مدیریت بهتر ساحات حفاظت شده است؛ اداره ملی حفاظت محیط زیست، روی طرح چهار پروژه پیشنهادی با ارزش تخمین شده 30 میلیون دالر آمریکایی، کار مینماید؛ که به میکانیزمهای مالی جهانی جهت تمویل پیش خواهند شد.
البته میخواهم در زمینه منابع تمویل کننده جهانی به شما مژده بدهم؛ که به تاریخ 9 جوزای سال روان، پروژه ابتکار تحول مارکیت انرژی روستایی در افغانستان توسط هیأت مستقل مشاوره تخنیکی صندوق سبز اقلیم (GCF) مورد تایید قرار گرفت. این پروژه به ارزش 20 میلیون دالر آمریکایی از جانب وزارت محترم احیا و انکشاف دهات به همکاری (UNDP) طرح گردیده است. پروژه یاد شده؛ پس از زحمات 2 ساله تیم های تخنیکی و لابی گری رهبری اداره ملی حفاظت محیط زیست در ماه سرطان به منظور تاییدی؛ به بورد هیأت رهبری (GCF) ارایه خواهد گردید.
این یک آغاز خوب است؛ که ما را برای ارایه و تاییدی 13 پروژه دیگر به (GCF) به ارزش 740 میلیون دالر آمریکایی، که فعلاً تحت کار بوده، خوشبین می سازد.
اما، کلاً با توجه به تغییرات اخیر در اقتصاد جهانی، ناشی از شیوع ویروس کرونا، انتظار میرود تمویل منابع جهانی در بخش محیط زیست به گونه چشم گیر کاهش یابد.
بناءً، اداره ملی حفاظت محیط زیست در (دورنمای محیط زیست کشور) با در نظر داشت این واقعیت ها تلاش می نماید؛ که با ارایه میکانیزم های مناسب به این چالش ها جوابگو باشد.